Overspannenheid, burnout en depressie
Overspannenheid, burnout en depressie: wat is wat
Overspannenheid wordt deftig geformuleerd gekenmerkt door aspecifieke spanningsklachten met beperkingen in het sociaal of beroepsmatig functioneren. Oftewel: overspannen mensen zijn moe, gespannen, prikkelbaar, emotioneel labiel, lijden aan concentratieverlies en slapen slecht. Met ‘de’ omstandigheden omgaan wordt moeilijker en mensen voelen zich soms ook down.
Burnout is een ernstiger, langdurige vorm van overspannenheid, vaak vooraf gegaan door periodes met spanningsklachten en emotionele uitputting. Meer dan eens gecombineerd met een verminderd gevoel van competentie. Burnout wordt vaak uitsluitend gerelateerd aan werkomgevingen, echter ook andere omstandigheden privé (of heel vaak de combinatie) kunnen leiden tot burnout. In het Engels: energy disorder.
Depressie is de hoofdprijs en kenmerkt zich door verlaagde stemming, somberheid en schijnbaar volstrekt onvermogen nog plezier te ervaren. Je voelt je echt zoals je je nooit meer wilt voelen. In het Engels: mood disorder.
Enkele kerngegevens
Uit Beroepsziekten in cijfers 2014 van het Nederlands Centrum voor beroepsziekten blijkt dat de meeste meldingen die bij hen binnenkomen de diagnose overspannenheid of burnout hebben (77%). Nog eens 10% van de meldingen betreft PTSS (post traumatische stress stoornis), een klachten-complex voortkomend uit traumatische ervaringen, agressie en intimidatie. Dat zijn extreem hoge percentages. Stress bestrijding staat daarom sinds kort hoog op de politieke agenda.
Oorzaken
Bij overspannenheid/burnout dragen de inhoudelijke werkbelasting, werkritme/tempo, werkrelaties, gebrek aan steun, pesten en arbeidsconflicten het meeste bij aan het ontstaan van deze klachten. Bij depressie ligt de nadruk op interpersoonlijke problemen. Uit mijn ervaring als leidinggevende en als hoofd HRM zeg ik erbij: heel vaak gaan problemen op het werk samen met tegelijkertijd optredende problemen privé.
Wat te doen als je ermee wordt geconfronteerd
Bedrijfsartsen adviseren veelal individuele psychologische begeleiding. Ook stimuleren zij gesprekken met de leidinggevende en de personeelsfunctionaris. Uit mijn ervaring als directeur HRM weet ik hoe kansrijk vroegtijdige signalering en open bespreken van je belemmeringen is. Lef om je situatie onder ogen te zien en open te bespreken leidt tot herstel. En, plezierig, veel sneller herstel.
Via HRM-functionarissen en bedrijfsartsen krijg ik dan ook regelmatig cliënten binnen met verschillende combinaties van bovengenoemde klachten. In vrijwel alle gevallen volstaan 6 tot 8 sessies om weer lekker in je vel te komen. In een enkel geval waar bijvoorbeeld PTSS en burnout samengaan is een paar keer extra soms beter.
Mensen die een burnout hebben gehad weten wat het is. Hoe het was naar ik hoop. Zelf heb ik vele jaren geleden ook een burnout gehad. Daarna neem je je voor iets dergelijks niet nog een keer te willen meemaken. Dat lukt :)
Met de wetenschap die ik me inmiddels heb eigen gemaakt kan ik ieder zeggen die regelmatig overspannenheid ervaart: Stop je automatische stressresponse voordat het te laat is.
Doe iets aan je (onbewuste) patronen en gun jezelf het niet hoeven ervaren van burnout en depressie. Weet je er eenmaal mee om te gaan ben je goed gewapend tegen komende stressvolle situaties.
